Cơ cấu đàn vật nuôi Nước ta giai đoạn 2020 – 2023 chiếm tỉ trọng lớn nhất là chăn nuôi Heo với tỉ trọng 60-65% (nguồn: Tổng cục Thống kê), được duy trì ổn định đến nay. Trong đó, quy mô công nghiệp với mật độ cao và chăn nuôi tập trung chiếm hơn 60%. Lượng phát thải tập trung của mô hình này ảnh hưởng đến môi trường nhiều và rất khó xử lý, phát triển chăn nuôi lớn như vậy, kéo theo đó là áp lực rất lớn cho xử lý môi trường, đặc biệt là mùi phát tán tới các khu dân cư và cộng đồng lân cận.
Các Điểm Phát Sinh Mùi Hôi, Khí Thải Chủ Yếu Trong Chăn Nuôi Heo
Hiện nay, với những ưu điểm về vận hành, an toàn sinh học cũng như tối ưu kinh tế, chăn nuôi Heo được phát triển chủ yếu theo mô hình công nghiệp, chuồng lạnh, tập trung với quy mô và diện tích trang trại lớn. Do đó, tải lượng chất thải cũng như mùi hôi phát sinh hàng ngày cũng tăng theo, với những nguồn gốc chủ yếu:
Mùi hôi trang trại phát sinh chủ yếu từ phân mới thải ra:
- Chủ yếu là H2S và các acid hữu cơ bay hơi) và nước tiểu mới (NH3) của vật nuôi trên nền chuồng, phần lớn mùi hôi được quạt hút đẩy ra bên ngoài liên tục, dễ dàng phát tán ra môi trường xung quanh một phạm vi rất lớn.
Chất thải mới của vật nuôi bên trong chuồng là nguồn gốc chính của mùi hôi (nguồn: JVSF)
Mùi từ các khu vực khác trong trang trại như:
- Mương nước thải, hố thu, hệ thống xử lý nước thải, hầm biogas. Mùi tại các khu vực này có nhưng tải lượng sẽ ít hơn bên trong chuồng, do khi có nước, thường xảy ra các hoạt động của vi sinh yếm khí, tạo ra CH4 (không mùi) là chủ yếu. Mùi ở khu vực này chỉ tạo ra từ bề mặt nước thải, nên không đáng kể hoặc tải lượng không đủ để ảnh hưởng đến các khu vực xa.
Mùi từ các khu vực khác chỉ tạo ra từ phần bề mặt (nguồn: JVSF)
Do vậy, giải pháp xử lý mùi cần phải tập trung vào chất thải mới thải ra hàng ngày trên nền chuồng nuôi.
Các Giải Pháp Xử Lý Mùi Hôi Trang Trại Heo Hiện Nay
Giải pháp ứng dụng Organic Carbon – Nema1
Organic Carbon là một vật liệu mới có nguồn gốc từ Nhật Bản, được tạo ra bằng phương pháp chế biến xenlulo ở cấp độ nguyên tử thông qua quy trình sản xuất đặc biệt. Đây là một vật liệu không tồn tại trong tự nhiên mà được tổng hợp hoàn toàn bằng công nghệ hiện đại. Organic Carbon có khả năng hấp thụ Ion cực kỳ tốt, là thể thù hình hoạt động mạnh của nguyên tố Carbon. Nhờ đó, Vật liệu Organic Carbon dễ dàng hấp dẫn các vật chất khác, đồng thời nhanh chóng phân giải và hoai mục chất thải cũng như các khí độc trong môi trường sống.
Hình ảnh Carbon hữu cơ hấp dẫn và phân giải khí độc như H2S, NH3 (nguồn: JVSF) Ngoài ra, tính đặc biệt của Organic Carbon còn hỗ trợ hệ miễn dịch cho vật nuôi, tăng khả năng chống chịu với bệnh tật và giảm thời gian nuôi đáng kể (tăng trọng tốt).
Theo các báo cáo, giải pháp này xử lý hầu hết tổng các khí chăn nuôi, và xử lý triệt để các mùi chính trong chăn nuôi.
Biểu đồ hiệu quả xử lý mùi của Organic Carbon (nguồn: JVSF)
Tài liệu tham khảo: Link giới thiệu về Giải pháp xử lý trại heo: https://jvsf.vn/chuyen-trang-nuoi-heo-lon, Link video giải pháp xử lý môi trường chăn nuôi heo: https://youtu.be/j-c0m1SRtq0
Sử dụng vi sinh
Là giải pháp truyền thống, sử dụng chế phẩm vi sinh là giải pháp phổ biến hiện nay. Song, nhược điểm của phương pháp là trước sử dụng cần phải nuôi cấy, điều chỉnh mật độ vi sinh tương ứng tải lượng chất thải; chọn lọc loại vi sinh phù hợp với chất thải; thời gian xử lý chậm; không an toàn sử dụng trực tiếp bên trong chuồng nuôi…là những điểm hạn chế, do vậy thực tế áp dụng ở Việt Nam còn bất cập và chưa xử lý được triệt để.
Sử dụng vi sinh trong xử lý mùi hôi trang trại (hình ảnh minh họa)
Sử dụng che lưới sau quạt hút, phun tinh dầu (nước pha với tinh dầu là chủ yếu)
Che chắn lưới sau quạt hút là một trong những phương pháp được các trang trại quan tâm, tìm hiểu đầu tư. Tuy nhiên, nguồn gốc mùi hôi trang trại xuất phát từ phần chất thải và nước thải mới trên nền chuồng, việc giải quyết từ phía sau quạt hút được xem là phương pháp “xử lý ngọn”, không triệt để, đánh lừa khứu giác với những vị trí gần chuồng nuôi, khi ra xa chuồng như đối với các khu dân cư tập trung thì mùi tinh dầu không còn và mùi vẫn chưa được xử lý, giải pháp này còn gây lãng phí với chi phí đầu tư ban đầu cao. Ngoài ra, lưới chắn phía sau làm giảm vận tốc của luồng khí tươi bên trong chuồng nuôi, ảnh hưởng đến hô hấp của vật nuôi.
Che lưới sau quạt hút (hình ảnh minh họa)
Các phương pháp xử lý mùi khác
Ở các nước phát triển như Châu Âu, Bắc Mỹ, phương pháp trung hòa khí được ứng dụng khá phổ biến. Để áp dụng phương pháp này, cần thiết kế và đầu tư hệ thống thu hồi khí ngay từ đầu, khí bên trong chuồng nuôi được đưa về khu xử lý tập trung, tại đó khí được đi qua các tấm lọc Tấm lọc Axit (xử lý NH3) – Tấm lọc Ba-zơ (xử lý H2S) – Tấm lọc vi sinh (xử lý các Axit béo bay hơi còn lại).
Phương pháp trung hòa khí (hình ảnh minh họa)
Ở các nước ở châu Á (phổ biến tại Trung Quốc, Thái Lan) phương pháp sử dụng các hóa chất có tính oxy hóa cao để phân hủy các phân tử gây mùi được sử dụng phổ biến.
Tuy nhiên, việc áp dụng các phương pháp này ở Việt Nam được xem là không khả thi bởi chỉ xử lí phần ngọn vấn đề, không triệt để do độ phủ của dung dịch lên chất thải còn nhiều hạn chế; chi phí đầu tư ban đầu rất cao, cần nâng cấp mô hình hệ thống hiện hữu của các trang trại về quạt hút, vận hành, ngoài ra các hóa chất sử dụng là độc hại cho vật nuôi và con người…cũng như các giải pháp xử lý nước thải kéo theo sau đó khi tồn dư nhiều hóa chất khó xử lý.
